boventoonzang

Trailer “Space Sound Voice” – Overtone singing (English)

“Space Sound Voice – A Quest for the Origin of Harmonics” – 45min 2009 German. A film documentary about Overtone Singing and Harmonics.

DVD available on Void Visuals. (title: Raum Klang Stimme).

Harmonic Singing (also known as overtone singing) has the power to move us deeply. It is an ancient form of singing, using our voice to produce two or more tones at once. But how does it work? And how can harmonic singing have such a profound effect on us?

Harmonic Singing (also known as overtone singing) has the power to move us deeply. It is an ancient form of singing, using our voice to produce two or more tones at once. But how does it work? And how can harmonic singing have such a profound effect on us?

In the documentary Raum Klang Stimme (Space Sound Voice), filmmaker Minghao Xu takes us on a quest for the origins of harmonics, giving us insight in our amazing ability to sing harmonics. Not only a varied range of international harmonic singers is introduced, but also the scientific side is well presented, resulting in an inspirig journey through the world of sound.

This film documentation, portraying seven musicians, tells the story of my personal quest for and fascination of ‘overtone-singing’ and the harmonic proportions.

With:

David Hykes
Christian Bollmann
Wolfgang Saus
Danny Wetzels
Hosoo & Transmongolia
Jill Purce
Mark van Tongeren

Jonathan Harvey’s Forms of Emptiness morgen bij Musica Sacra

Morgen opent het Musica Sacra Festival in Maastricht met Forms of Emptiness van de onlangs overleden Britse componist Jonathan Harvey (1939-2012). Een groots opgezet stuk voor drie koren en twee boventoonzangers op basis van de onovertroffen Hart Soetra (een fascinerende tekst die ik zelf sinds een jaar of wat reciteer) en teksten van E.E. Cummings. Was ik in Nederland geweest, dan had ik meegedaan, maar met Diem Borg Groeneveld hebben ze in ieder geval 1 goede boventoonzanger. Hij laat weten zelf wat meer te doen qua boventonen dan wat de partituur voorschrijft. Waarschijnlijk wist Harvey in 1986 nog niet wat er allemaal mogelijk was, of kon hij niemand vinden die kon doen wat hij graag wilde horen. Neemt niet weg dat Harvey een uitstekende componist was met interessante ideeën over muziek en resonantie, zoals na te lezen in zijn boek In Quest of Spirit.

Overigens is deze week de 70e verjaardag van Michael Vetter, avant-garde fluitist en later ook deelnemer aan Stockhausen’s vroege werken met boventoonzang (maar weer niet de eerste, Stimmung, uit 1968). Vetter’s half-Japanse dochter Mayuko schreef nog vóór Harvey’s stuk uit ’86 een boek vol zeer ingewikkelde boventoonzang-etudes. Zij was toen 6 jaar oud…. (en kon elk stuk zelf zingen). Er was dus wel degelijk meer gaande dan Harvey vermoedde. En nog steeds weten componisten niet goed wat ze moeten of kunnen doen met boventonen. Als alles goed gaat zullen Rollin Rachele en ik, alias het Superstringtrio, in november van dit jaar nog eens laten horen wat je allemaal nog meer kan met vokale boventonen, in Amsterdam en in Polen. We houden je op de hoogte. Eerst genieten van Harvey’s Forms…  bij Musica Sacra, gezongen door Studium Chorale o.l.v. dirigent Hans Leenders.

March10-13: PhD defense and performances

On March 13 I shall, deo volente, succesfully defend my thesis

Grenzen van het hoorbare: over de meerstemmigheid van het lichaam (Thresholds of the Audible: about the Multiphony of the Body).

For those interested there are several opportunities to attend performances in the days prior to the defense. All events can be attended free of charge.

Superstringtrio: Rollin Rachele & Mark van Tongeren

Superstringtrio: Rollin Rachele & Mark van Tongeren (Photography Jochem Hartz)

Sunday 10 and Tuesday 12 March

18:30, doors open 18:00

Incognito Ergo Sum, performance

Dokzaal, Plantage Doklaan 8-12, 1018 CM Amsterdam

With Superstringtrio (Rollin Rachele, Mark van Tongeren, voices), Horst Rickels (artistic advice), Daphne van Tongeren (light-performance) and Maksim Chapochnikov (speaker).

+

mark van tongeren nulpunten

0… / Zeropoints

Monday 11 March

13:30-16:30, ongoing

0…: an overtone singing marathon for two singers

Academy of Creative and Performing Arts, Rapenburg 38, Leiden

With Superstringtrio (Rollin Rachele, Mark van Tongeren, voices), Paul Oomen (live compositional direction).

Academy of Creative and Performing Arts, Leiden University, Rapenburg 38, Leiden.

+

Thresholds of the audible

Thresholds of the audible

Wednesday 13 March

12:45 – 13:15 Introductory talk, Zaal 2

13:45 – 14:45 Defense, Senaatskamer

14:45 – 15:45 Reception, downstairs

Academiegebouw, Leiden University, Rapenburg 73, Leiden

On the Fusica website you can find more information on all the events:

Fusica logo

And here you may announce your wish to attend one or more of the events.

Your attendance at one or more of the events will be much appreciated!

Rollin Rachele (Photography: Jochem Hartz)

Rollin Rachele (Photography: Jochem Hartz)

Thanks for sharing, hope to see you.

Mark van Tongeren

Radio-interview over mijn onderzoek naar boventoonzang in Azië

Op zondag 28 oktober zond de Boeddhistische Omroep Stichting een gesprek uit dat Ton Maas met mij had naar aanleiding van mijn onderzoek over boventoonzang en de grenzen van het hoorbare. In het eerste deel kwamen vooral de Aziatische tradities aan bod. De uitzending is hier online te beluisteren: na deze week moet je misschien even doorklikken naar de oudere uitzendingen, en wel die van zaterdag 27 oktober. Het interview is in deel II van de uitzending.

Er zijn onder andere opnames te horen van 3 lama’s van het Drepung Loseling klooster uit Zuid India, die ik 6 jaar geleden in India kon opnemen. Iedereen in Dharamsala was erg druk in verband met de traditionele voordrachten die de Dalai Lama tien dagen lang hield na  het Tibetaanse nieuwjaar( Losar). Het was een groot geluk dat deze monniken, die vaak optreden bij belangrijke rituelen en ceremonieën voor de Dalai Lama, even tijd konden maken, en het was dan ook zo weer voorbij. Maar wat ze presteerden deed me versteld staan, zo spatgelijk was het, en zo anders dan veel andere recitaties en gebeden die ik gehoord heb in de loop der jaren.

De foto is van een cd die andere Drepung monniken maakten in de jaren negentig: mijn foto’s gemaakt in Dharamsala raakten helaas zoek.

Beluister de uitzending van Hemelsbreed van 27 oktober 2012.

Live performances @ Taiwan Computer Music Association

Here are two videos from a live concert at Hsinchu in May 2012. The first piece is mainly based on overtone singing the second one on making computer-like/digital sounds.

Voice and Shruti performed live @ TCMA 2012 Pt. II by Mark van Tongeren from mark van tongeren on Vimeo

Live recording from a piece I did in May 2012 in Hsinchu, Taiwan, at the invitation of the Taiwan Computer Music Association. It was an excellent program of works by various Taiwanese composers of music with computers (Jeff Huang. Chao Ming Tung, TZENG Shingkwei and orthers). I was invited to do a piece together with composer Tzeng Shing-kwei and, before that, to do some of my own work. After a piece for extended vocal techniques, also on VIMEO, I did this longer piece of overtone singing with drones from a shruti box.

Another piece I did in Hsinchu at the invitation of the Taiwan Computer Music Association: a work for extended vocal techniques, and also using a Sakha (Siberian) Jew’s harp (or khomus), thereby losely incorporating elements from typical computer generated sounds.

Enjoy!

Reflecties op boventonen – uit de inleiding

Twee decennia geleden was boventoonzang voor mij een speciaal en ikonisch verschijnsel, dat leidde tot bijzondere ervaringen. De sterke, subjectieve gewaarwordingen gingen gepaard met persoonlijke transformaties en een veranderend bewustzijn. De verleiding was groot om mijn nieuwe muzikale mogelijkheden op te vatten als een bijzondere gave, en mijn transformaties als een soort bewijs daarvan. De reacties van anderen op deze vorm van zingen gaven daar soms ook aanleiding toe: mensen staan perplex, geloven hun oren bijna niet, en begrijpen niet wat je doet of hoe het kan. Boventonen zijn tegelijk vervreemdend, bij het bovennatuurlijke af, en hyperreëel. Toch gaat het om door en door natuurlijke verschijnselen die overal voor elke aardbewonder zo aanwezig zijn als de zwaartekracht. Ook dat idee was onmiddelijk evident: er was sprake van een duidelijke realisatie dat deze harmonischen mij scheppen en mij doordringen, en dat dat niet alleen voor mijn zingen geldt maar ook voor mijn spreken. Elk woord, elk symbool, elke waarheid en elke illusie die ik in mijn leven hoor, ontstaat ten dele door middel van deze resonanties. Waar of wat ze precies zijn als ik denk weet ik niet, maar ook mijn innerlijke stem draagt de sporen van deze resonanties in zich en is in staat, via mijn spraakorganen en de lucht die binnen en buiten mij is, ze weer tevoorschijn te laten komen.

Hieruit volgt: het is veel te beperkend om de kennis die zich openbaart in deze manier van zingen te begrenzen tot die personen die boventonen kunnen zingen. Deze groep mensen, waar ik deel van uitmaak,  zijn in staat iets te herscheppen en om te vormen wat ze eerst herkend hebben, maar de herkenning is niet voorbehouden aan ons alleen. Dit onderzoek naar boventoonzang gaat niet om bepaalde ‘zangculturen’ (bijvoorbeeld in Tibet) en ‘muziekgenres’ (boventoonmuziek), het gaat om kritische luisteraars die met enige oefening en training iets waarnemen dat andere mensen ontgaat. Ik hoor niet in de eerste plaats bij een categorie zangers; ik hoor bij een type luisteraar. Mijn muzikale verwantschappen liggen aan de rafelranden van het muziekleven, waar Edgar Varèse geluid vrij maakt, de NASA achtergrondruis van het heelal in geluid omzet, een sound-designer het sonische karakter van dichtklappende BMW-deuren ontwerpt, en ritselende bladeren in de tuin een duet in grijstinten aangaan met een ver vliegtuig. Muziek—intentioneel of onbedoeld—is overal en houdt continu mijn speciale aandacht vast.

In dit akoestische spectrum neemt de boventoonreeks vooral een bijzondere plaats in in zoverre ik haar niet onder controle heb, omdat ze gegeven is. Eenmaal ontdekt, kunnen er bepaalde controlemechanismes in werking treden. Boventonen leiden dan gemakkelijk tot een soort fetisjisme: ze worden overal gezocht, en vervolgens ook gevonden. En daar waar ze niet evident aanwezig zijn, worden ze (bij)gemaakt. In de laatste decennia hebben musici talloze technieken ontwikkeld om de klankspectra van instrumenten te verrijken en vocale boventonen te versterken tot het niveau van zelfstandig manipuleerbare tonen. De enorme uitbreiding aan beschikbare klanken houdt gelijke tred met die in elke vorm van informatie. Mijn artistieke hoofddoel nu is soberder: ik heb getracht niet meer, maar minder te doen dan andere zangers, en een radicale wending tot de oermaterie van harmonischen zelf te voltrekken, en te laten horen hoe dat klinkt.